Een op de twee Nederlanders staat elke dag onder de douche. Vinden we lekker. Maar de gewoonte gaat dieper. Want als we niet douchen, voelen we ons vies. Hoe zit dat? En is al dat water wel goed voor de huid? ‘Heel heet en lang douchen is dé manier om je huid aan gort te helpen.’
Elke dag douchen is de norm. Dat blijkt uit een onderzoek dat gezondNU liet uitvoeren onder 527 Nederlanders. De helft (49,3) doucht een keer per dag. Een kleiner aantal (16,1 procent) doucht bijna elke dag: vijf tot zes keer per week. Een kwart (26,4 procent) staat er twee tot vier keer per week onder. Slechts een paar mensen gaan één keer per week.
Leeftijd maakt nauwelijks verschil. Zowel jong als oud doucht zich tot de vingers gaan rimpelen. Waarom zo vaak? Omdat we het lekker vinden (66,1 procent), om wakker te worden (28,6 procent) en omdat het hygiënisch is (49,6 procent). En net zo belangrijk: anders voelen we ons vies (49,3 procent). ‘Anders stink ik’, zegt 11 procent. En een kleine 5 procent zegt ronduit: ‘Anders bén ik vies’.
Psycholoog Gijs Jansen kijkt er niet van op. Het is niet zo dat we zo vies zijn dat we elke dag een douche nodig hebben, maar zegt Jansen: “Aftershave hebben we óók niet nodig. Het gaat erom dat we lekker ruiken. Het idee dat een ander je zweet ruikt, willen we voorkomen.”
De douche is een symbool van sociale perfectie, denkt de psycholoog. Het feit dat 38 procent van de respondenten van de mensen in zijn omgeving verlangt dat zij ook iedere dag douchen, benadrukt hoe ‘gecultiveerd’ het douchen is: “De geur van zweet moet uitgebannen worden. Dat hoorde je ook als tegenargument in de discussie over het rookverbod: ‘Dan gaat de kroeg zo naar zweet stinken.’ Zweten mag niet meer.”
Oksels scheren
De cosmetische industrie profiteert er blijmoedig van. Wat zou de douche zijn zonder doucheproducten? Jansen: “Het is wel de bedoeling dat je het koopt én dat het opgaat.” De afgelopen jaren doen mannen meer en meer mee in dat circus. “Ik heb niet alleen deodorant en aftershave, maar tegenwoordig ook crème en talkpoeder. En ik scheer zelfs mijn oksels”, ontboezemt Jansen, “kun je nagaan.”
Dermatoloog Ronald Houwing, werkzaam in het Deventer Ziekenhuis, denkt dat de angst om te stinken bij iedereen wel leeft. “Je bent niet vies, maar je voelt je vies. De reclame heeft zijn effect gehad. Iedereen doet het. Ook ik.”
Douchen is voor veel mensen onderdeel van een ritueel geworden, blijkt uit het onderzoek. Een fijne gewoonte, zegt 19,3 procent letterlijk. Anderen zeggen: ‘Het hoort nu eenmaal zo’ en, ‘het is mijn vaste ritueel’.
Zelfs onze kinderen dwingen we in dit ritueel. 62,2 procent van de respondenten zorgt ervoor dat hun kroost onder de 12 jaar dagelijks onder de douche gaat. Echt nodig is dat niet, volgens dermatoloog Houwing. “Want je gaat eigenlijk pas stinken vanaf de puberteit.” Mensen die zich niet elke dag laven onder de bundel warme waterstralen vinden dat vooral overdreven (56,1 procent). Sommigen hebben het naar eigen zeggen niet nodig: ‘ik stink niet zo snel’. Anderen leven duidelijk volgens het motto: wie niet schoon is, moet fris ruiken. ‘Wat extra deodorant of een geurtje is voldoende’, zeggen zij. De helft van de niet-dagelijkse douchers wast zich bij de wastafel. Wellicht ook omdat ze liever niet zoveel (duur) water verspillen dat bovendien slecht is voor het milieu. Om die reden is het overigens ook prijzig, weet Houwing. “Een gemiddelde douchebeurt kost ongeveer 1 euro.”
Jeuk
Een kleine groep mensen (6,5 procent) doucht niet dagelijks, omdat het jeuk oplevert. En dat brengt ons op een ander pijnlijk punt. Al dat douchen is namelijk voor niemand goed. Sterker, zegt Houwing: “Elke dag douchen is slecht voor de huid.” Mensen die nooit douchen, hoeven niet naar de dermatoloog. De dermatoloog ziet wel mensen die veel te vaak douchen. Met alle schadelijke gevolgen van dien. “Het is een aanzienlijk deel van mijn werk.”
Het onderwerp ‘douchegedrag’ passeert wekelijks de revue. “Douchen kan de meest milde vormen van eczeem verergeren, vooral als iemand aanleg heeft.”
Ook Anneke Root, natuurarts en arts voor ayurveda, krijgt regelmatig mensen met een droge huid in de praktijk. “Het is een gevaarlijke luxe. Net als eten en drinken moet je het met mate doen. Je huid droogt ervan uit. Je poetst het vuil eraf, maar de lichaamsvetten verdwijnen ook. Op de huid zit een beschermend laagje – de barrièremantel – dat beschermt tegen infecties. Hoe harder je poetst, hoe meer dat laagje oplost.”
Houwing: “Als je deze beschermlaag eraf wast, nemen jeuk en schilferende plekken toe. Heel heet en lang douchen is dé manier om je huid aan gort te helpen.” “Als je weinig transpireert, heb je weinig reden om elke dag te douchen”, vult Root aan. Schoon zweet stinkt niet. Maar het vormt wel een lekkere voedingsbodem voor bacteriën. Stank ontstaat als je gaat transpireren terwijl je huid al vol zit met bacteriën. Root vergelijkt het met de ‘voedertijd in de dierentuin’. “Een douche voor het sporten is daarom minstens zo belangrijk – vooral voor de medesporters – als de douche erna”, lacht ze.
Twintig tot dertig procent van de mensen heeft aanleg voor huidproblemen, schat Houwing. Met het ouder worden, is de kans op klachten groter. “Je krijgt een drogere huid, doordat de talgproductie afneemt.”
Schimmels
De toegenomen welvaart zorgt ervoor dat dit proces versnelt. Anneke Root zag haar moeder tot ver in haar kindertijd een badkuip te vullen met fluitketeltjes heet water. Ronald Houwing weet nog dat de boiler met warm water thuis vroeger regelmatig leeg was. “Tegenwoordig kan je urenlang blijven douchen. Ondertussen zitten we meer binnen bij de centrale verwarming, sporten we indoors in een cv-omgeving en douchen we met vrachtladingen zeep. Er is geen huid die daar tegen kan.”
“Hoe langer, hoe heter, met hoe meer zeep en hoe vaker je doucht, des te funester voor je huid. Maar in de reclames zepen de modellen zich van top tot teen in onder de douche.” Het raakt ons. Slechts 12,9 procent gebruikt zelden zeep of douchegel onder de douche. De rest dus allemaal wel. De wens om niet te stinken, overstijgt het belang van de gezondheid van onze huid. Houwing linkt het toegenomen aantal patiënten met schimmelinfecties op de huid rechtstreeks aan het massale gebruik van zeep.
Het goede van onze douchemanie is misschien dat er minder onwelriekende mensen rondlopen, maar zelfs dat waagt de dermatoloog te betwijfelen. “Dát is de winst van de wasmachine. Ik vrees dat Omo meer bijdraagt aan het bestrijden van nare luchtjes dan Badedas”, lacht hij. “Geuren blijven vaak hangen in de kleren. Waar je vroeger dacht: ‘ach, ik trek het nog een keer aan’, gooi je alles met een geurtje nu direct bij de was. Een wasmachine staat in bijna elk huis. Wassen is al lang geen luxe meer.”
Zitten er dan helemaal geen positieve kanten aan die doucheverslaving? Toch wel, zegt natuurarts Anneke Root. “Het bevordert de doorbloeding en werkt daardoor ontspannend.” 22,1 procent beschouwt de dagelijkse douche als ‘een moment voor zichzelf’. Houwing zelf ervaart het als een meditatief moment. “Je bent in je eentje. Lekker warm.”
Maar nodig? Nee.
Houwing: “Als je een washandje langs je oksels, kruis en voeten haalt, stink je niet. Als je ergens naar ruikt, is dat niet op je lijf. Eigenlijk zou je je dus moeten wassen bij de wastafel. Maar zelfs ik doe het niet. Ik sta elke dag onder de douche en net als veel respondenten uit het onderzoek was ik dagelijks mijn haar.”
Lachend: “Ik wil natuurlijk geen vieze dokter zijn. En zo is iedereen bang dat ‘ie stinkt. Misschien komt dat omdat we in dit land zo dicht op elkaar leven.”
Onze ingesleten douchegewoonten zullen vast niet meer veranderen, denkt hij. “Zelfs mensen met huidklachten hebben er moeite mee. Als ik ze adviseer minder te douchen, zie ik ze kijken met zo’n blik van ‘dat doe ik dus mooi niet’. Douchen is zó ingeburgerd. Dat offeren we niet zomaar op.”
Gezonde doucheadviezen:
· Douche maximaal vijf minuten onder water dat niet warmer is dan 37 graden. Zet een wekker om de kans op uitloop te verkleinen.
· Gebruik minimale hoeveelheden zeep en shampoo. Net zo weinig als je aan tandpasta op je tandenborstel doet.
· Zeep verergert het effect van uitdroging. Neem een ph-neutrale zeep. Die zorgt ervoor dat je huidflora niet aangetast wordt.
· Neem regelmatig een wisseldouche, adviseert Anneke Root, natuurarts en arts voor ayurveda: twee minuten heet, twintig seconden koud. “Het ondersteunt de vitaliteit en is goed voor de weerstand.” Te lang koud douchen raadt ze af, omdat je de innerlijke warmte moet hebben om het te compenseren.
· Voor de huid heeft een wisseldouche overigens nul effect, zegt dermatoloog Ronald Houwing. “Het is een fabel. Net als het verhaal dat je poriën open of dichtgaan. Onzin. Je poriën zijn altijd hetzelfde. Alleen de doorbloeding is beter.”