Leven met diabetes is geen culinaire lijdensweg. Dat ontdekte chef- en tv-kok Antony Worral Thompsom, nadat bij hem ‘prediabetes’ geconstateerd werd. Zijn ideeën omtrent lekker en gezond eten met diabetes verwerkte hij in een kookboek. ‘Met mijn boek kan ik de levens van een hoop mensen verbeteren.’
U kreeg in 2003 tijdens een live televisie-uitzending op de Engelse televise te horen dat u prediabetes had; het voorstadium van diabetes type 2. Hoe ging dat?
“De makers van het tv-programma dachten waarschijnlijk: ‘Een rokende kok met overgewicht die nooit naar de sportschool gaat: de ideale kandidaat.’ Tijdens de show kreeg ik glucose en insuline toegediend; om de tien minuten keken ze welk effect het had op mijn bloedglucose.”
“Ik was er naïef ingestapt. Ik was te zwaar en rookte een pakje per dag, maar ik voelde me gezond. Ik had bergen energie en bruiste van binnen. Dat ik in het voorstadium van diabetes zat, was een enorme schok. Mijn alvleesklier was niet meer in staat om na een maaltijd voldoende insuline aan te maken. Het evenwicht was verstoord, maar ik had er nog geen last van. Ik mag van geluk spreken dat het tijdig ontdekt is.”
Hoe reageerde u?
“Mijn leven als kok is voorbij, dacht ik. En genieten van lekker eten kan ik ook wel op mijn buik schrijven. Tegen mijn vrouw Jacinta zei ik dramatisch: ‘Ik ga dood.’ Als je je levensstijl niet aanpakt, is dat zo. Veel mensen met diabetes realiseren zich niet dat ze door verwaarlozing van de ziekte complicaties kunnen krijgen en bijvoorbeeld ledematen kunnen verliezen. Ik wist al dat type 2 diabetes gerelateerd was aan overgewicht. Na de eerste schrik ben ik alle vindbare kookboeken gaan lezen over diabetes.”
Hoe waren die?
“Awful! De nadruk ligt in de bestaande boeken op wat je allemaal niet mag eten, en daarmee gaan ze voorbij aan het feit dat mensen die diabetes type 2 ontwikkelen meestal enorm van lekker eten houden. Al snel dacht ik: ‘Dat kan beter.’ Met mijn boek kan ik de levens van een hoop mensen verbeteren.”
U noemde uw boek The Essential Diabetes Cookbook. In het Nederlands vertaald tot Diabetes Kookboek. Waarom noemt u het geen dieetboek?
“Diëten impliceert lijden en afzien. En dat is helemaal niet wat mensen met diabetes moeten! Dat ik prediabetes had, veranderde mijn leven, maar ik lijd er niet onder. Lekker eten doe ik nog steeds. Ik ben wel anders gaan eten.”
U viel vijftien kilo af, en bent uit de gevarenzone. Hoe kreeg u dat voor elkaar?
“Ik ben gestopt met suiker in de koffie en thee. Ik ben een theeleut; drink veertien kopjes per dag en voorheen deed ik in ieder kopje één klontje suiker. In iedere kop koffie deed ik twee klontjes. In totaal nam ik dus twintig klontjes per dag: 100 gram pure suiker. Daar stopte ik mee.”
“Als kok ben je de hele dag omringd door eten. Je moet je eten proeven, voordat je het serveert. En de verleiding is groot overal van te snoepen. Ik deed beide. Nu probeer ik andere chefs voor mij te laten proeven.”
“Met de maaltijden at ik meer dan nodig. Gewoon omdat ik het zo lekker vond. Dat doe ik niet meer. Ik eet bewust van een kleiner bord. Het is goed gevuld, maar er ligt minder op, waardoor ik minder eet. Het is een klein ding dat je kunt doen om het jezelf gemakkelijker te maken. Ik heb mijn voedselinname via deze maatregelen met een derde teruggeschroefd.”
Doet u inmiddels ook aan beweging?
“Ik ben geen man van de sportschool, maar wandel, en neem de trap in plaats van de lift. Ik laat mijn bloedglucosewaarden regelmatig controleren. Er is geen enkel teken dat wijst in de richting van diabetes.”
Hoe ziet uw dagelijkse menu eruit?
“’s Ochtends eet ik meestal mijn zelfgemaakte muesli die ik een nacht laat wellen in vers geperst sap. Soms wissel ik af met havermoutpap. ’s Middags eet ik bijvoorbeeld geroosterd volkorenbrood met zaden en noten en een tomatensalade. ’s Avonds eet ik groente met een stukje vlees of vis of één van de vele recepten uit het boek. Ik ben dol op peulvruchten.”
Zondigt u wel eens?
“Het kost me moeite een chocolate bar te laten liggen als ik bij het tankstation in de rij voor de kassa sta. De verleidingen liggen direct naast je en dan kan ik het soms niet laten. Melkchocola is favoriet. Ook corn flakes vind ik moeilijk te weerstaan. Die kan ik beter niet in huis hebben.”
Met uw vrouw Jacinta heeft u twee tienerkinderen. Hoe heeft u hen opgevoed qua eten?
“Je moet kinderen stimuleren het juiste voedsel te nemen en te bewegen. Ik was er altijd fel op dat ze hun groente opaten. Om van tafel te kunnen, moesten ze de groente ophebben. Toen ze klein waren, leverden we regelmatig strijd aan tafel. Nu ze 13 en 15 zijn, eten ze alles zonder morren. Hopelijk blijven ze gezond eten als ze op zichzelf wonen. Je kunt kinderen een goede start geven in het leven – meer niet.”
“Je moet je kinderen niets verbieden. Dat werkt niet. Het gaat erom dat ze leren niet teveel van bepaalde dingen te eten. Kinderen hebben te maken met groepsdruk; door het goede voor te leven, met ze te praten en kennis door te geven, probeer ik leiders van ze te maken in plaats van volgers.”
Een op de acht Nederlandse kinderen heeft overgewicht. En daarvan hebben drie kinderen diabetes type 2.Wat zou u de ouders willen zeggen?
“Veel ouders durven hun kinderen ongezond eten niet te ontzeggen, omdat ze aardig willen zijn. Daar heb ik geen begrip voor. Sometimes you have to be cruel to be kind. Als jij je kinderen met eten niet de baas kunt, dan moet de overheid ingrijpen. Je kind bewust verkeerd voeden, is a crime, I think. Je moet ouders leren dat ze hun kinderen op die manier vermoorden.”
U schrijft boeken, kookt, maakt tv-programma’s. Wat doet u momenteel het meest?
“Momenteel sta ik vooral in de keuken. The Greyhound is een van mijn restaurants waar ik vaak in de te vinden ben.”
Hoe reageert men in Engeland op uw Diabetes Kookboek?
“Veel mensen schrijven dat ze zich beter zijn gaan voelen nadat ze uit mijn boek zijn gaan koken. Regelmatig vertellen mensen dat ze er anders door zijn gaan eten. Sommige mensen genezen zelfs van diabetes type 2. Het is niet iedere dag even makkelijk, maar een grote verbetering van levenskwaliteit is mogelijk. Als je over twintig, dertig jaar nog van je leven wilt genieten, moet je je doel voor ogen houden en doorzetten.”
U kookt veel op televisie. Gaat er wel eens wat mis tijdens de uitzending?|
“I’m a regular burner. Ik laat de boel regelmatig aanbranden. Op een dag waren we bij mij thuis opnamen aan het maken toen de rookontwikkeling zo erg werd dat het brandalarm af gingen. Wat een herrie, en wat een stank. We moesten de opnamen staken, totdat de brandweer kwam.”
“Ook op live televisie laat ik dingen aanbranden. Ik lach er gewoon om. Men mag best zien dat ik ook maar een mens ben.”
Wat zijn uw toekomstplannen?
“Mijn doel van het leven is om ervan te genieten. Dat probeer ik mijn kinderen ook bij te brengen. Het maakt niet uit wat je doet; als je het maar leuk vindt.”
“Ik heb mijzelf het vak van kok eigen gemaakt. I’m a self taught cook. Eerst kookte ik nouveau cuisine en outrageous food (absurde gerechten), nu zet ik mijzelf op de kaart met biologisch eten en slow food. Diabetesvriendelijk eten, zoveel mogelijk uit de regio, zonder bestrijdingsmiddelen. Ik ben nog steeds dol op koken en op lekker eten en daar ga ik gewoon mee door.”
——–
Antony Worrall Thompson (1951) is een Britse chef-kok en restaurateur. Ook trad hij op als kok in populaire Britse programma’s zoals Saturday Kitchen en Ready Steady Cook.
Sinds ‘prediabetes’ bij hem geconstateerd werd, schreef hij vier boeken speciaal voor mensen met diabetes. Het Diabetes Kookboek is het eerste dat daarvan in het Nederlands verschijnt.